Jak wybrać patelnię? Część 4.3. Materiał: żelazo i steatyt

W poprzednich częściach poradnika „Jak wybrać patelnię” omówiłem:

Zakup patelni odpowiedniej do rodzaju naszej kuchenki oraz częstotliwości stosowania patelni.
Wybór naczynia ze względu na rodzaj potraw, które najczęściej gotujemy.
Opisałem rodzaje powłok patelni ze względu na ich funkcjonalność, trwałość, kolorystykę i estetykę.
W czwartej części poradnika zajmuję się materiałem, z którego patelnia jest wykonana.:
1. Patelnie aluminiowe, żeliwne i ze stali nierdzewnej
2. Patelnie miedziane oraz wykonane ze stali węglowej

Oto ostatni temat dotyczący materiałów. W tym artykule omówię naczynia wykonane z żelaza oraz ze steatytu.

Patelnie z żelaza

Kiedyś większość naczyń kuchennych wykonana była z żelaza. Nie było wtedy technologii, umożliwiającej dostosowanie innych materiałów do celów kuchennych. Naczynia były ręcznie kute, co zwiększało precyzyjność ich produkcji.

Co trzeba wiedzieć o żelaznych naczyniach kuchennych?

Fakt pierwszy i najbardziej niepraktyczny to podatność żelaza na korozję. Wprawdzie współcześni producenci naczyń żelaznych pokrywają je powłoką antykorozyjną, niemniej jednak takie naczynia trzeba odpowiednio konserwować, aby nie rdzewiały. Powłoka antykorozyjna stosowana obecnie wiąże się ze szczególnymi warunkami konserwacji. Przed pierwszym użyciem patelnię żelazną należy „wyprać” - czyli wyszorować proszkiem do prania w ciepłej wodzie. Potem należy przesmażyć na niej surowe ziemniaki. Skrobia zawarta w ziemniakach wyeliminuje resztki powłoki antykorozyjnej na patelni.

Patelni żelaznych nie wolno myć w zmywarce, lepiej też do ich mycia nie stosować detergentów. Żelazo jest słabym przewodnikiem ciepła. Raczej polecałbym takie naczynia do duszenia mięs i potraw, aniżeli do smażenia. Materiał ten rozgrzewa się długo i nierównomiernie. Niemniej jednak, wysoka temperatura nie szkodzi w żaden sposób naczyniom żelaznym. Żelazne patelnie są bardzo ciężkie i trudno nimi operować. Do zalet tych naczyń należy ich niezwykła trwałość. Odpowiednio konserwowana patelnia nie ma prawa stracić swoich właściwości. Nie zmienia kształtu, nie wybrzusza się - jest nie do zdarcia. Żelaznych patelni nie pokrywa się powłokami non- stick. Potrawy na nich smażone mają tendencje do przywierania. Żelazo reaguje z kwaśnymi potrawami i mogą zmieniać posmak dań na metaliczny. Z biegiem czasu patelnię żelazną pokrywa nalot, który jest trudny do zlikwidowania. Jeśli zależy Wam na estetyce naczyń kuchennych, patelnie żelazne nie należą do najpiękniejszych.

Naczynia żelazne muszą być regularnie natłuszczane, aby przeciwdziałać korozji. Powinny być przechowywane w miejscu przewiewnym. Ciekawą cechą patelni żelaznych jest fakt, że przy smażeniu na nich do potraw przedostają się związki żelaza w minimalnych ilościach. W żaden sposób nie szkodzą naszemu zdrowiu, a wręcz przeciwnie. Smażenie na takiej patelni pokrywa niedobór żelaza w organizmie.

Patelnie ze steatytu

To niezwykły materiał. Jest skałą metamorficzną składającą się głównie z talku oraz magnezu. Wizualnie przypomina kamień. Szczególnie polecam takie naczynia osobom ceniącym sobie życie w zgodzie z naturą. Do zalet steatytu należą niezwykła zdolność do magazynowania ciepła oraz wysoka odporność na temperaturę. Ze steatytu wytwarza się garnki, patelnie oraz płyty - odpowiednik patelni. Naczynia z tego materiału są doskonałe do duszenia i gotowania potraw, które wymagają długiego czasu obróbki. Naczynia te nagrzewają się bardzo długo i, niezależnie od źródła ciepła, wymagają stałego zwiększania temperatury. Równie długo tracą ciepło, oddając je przygotowywanej potrawie. Należy rozgrzewać naczynie powoli i ostrożnie, podobnie jak żeliwo. Do minusów należy ich znaczna waga oraz wysoka cena. Konserwowanie ich również nie należy do najprostszych. Przed pierwszym użyciem należy umyć je osoloną wodą (nie detergentami!) Po osuszeniu wetrzeć papierem tłuszcz spożywczy i czynność tą powtarzać raz na jakiś czas. Po użyciu myjemy je wodą z octem. Czyszczenie można rozpocząć dopiero po całkowitym wystygnięciu naczynia w sposób naturalny - nie wolno ich studzić pod zimną wodą, gdyż możemy je uszkodzić. Nie wolno ich myć w zmywarce.

Pozostałe materiały, używane do produkcji patelni omawiam w poprzednich częściach poradnika: