Czy patelnie żeliwne są dla Ciebie?

Patelnie żeliwne to produkt znany nam od zawsze. Cieszyły się opinią patelni niezniszczalnych. Funkcjonowały kiedyś pod nazwą „patelnie cygańskie”, jako że w ich odlewaniu specjalizowali się Romowie. Do dziś możemy się spotkać z taką patelnią w kuchniach z tradycjami - naczynie może mieć nawet sto lat i nadal funkcjonować! Jeśli chcielibyśmy z takiego naczynia korzystać, warto znać parę faktów o żeliwie.

Czym jest żeliwo?

Żeliwo jest to stop żelazowo-węglowy z wysoką zawartością węgla (powyżej 2%). Węgiel zwiększa odporność na rdzę tego materiału.

Zalety żeliwnych patelni

Do zalet tego tworzywa należy jego znakomite przewodnictwo cieplne. Patelnie żeliwne rozgrzewają się bardzo długo, ale też świetnie akumulują ciepło. Powierzchnia naczynia nagrzewa się równomiernie, co ułatwia smażenie.

Naczynia żeliwne świetnie nadają się do powolnego duszenia potraw i sosów, gotowania, a także do smażenia mięs.

Patelnie żeliwne są niezwykle trwałe. Mogą nam służyć przez całe życie, pod warunkiem, że prawidłowo się nimi posługujemy.

Twardość i trwałość żeliwa powoduje idealną równość naczynia. Nie wybrzusza się i nie odkształca.

Wady patelni żeliwnych

Materiał ten ma też wiele minusów.

Jest bardzo wrażliwy na szoki termiczne. Patelnie żeliwne należy powoli rozgrzewać na niewielkim ogniu. Również wystudzenie musi nastąpić samoistnie. Narażenie takiej patelni na szok termiczny może powodować jej uszkodzenie, a nawet pęknięcie.

Żeliwo jest podatne na korozję. Po umyciu każdorazowo należy patelnię wycierać do sucha.

Jak konserwować patelnię żeliwną?

Ważnym zagadnieniem jest sposob używania i konserwacji patelni żeliwnej. Trzeba wiedzieć, jak taką patelnią się posługiwać. Faktem jest, że patelnie takie są niezwykle trwałe, ale tylko w wypadku, jeśli odpowiednio o nie zadbamy.

1. Nową patelnię żeliwną należy natłuścić olejem spożywczym i rozgrzać w piekarniku do 150 stopni Celsjusza.
2. Po samoistnym ostudzeniu należy zetrzeć papierem nadmiar oleju i kilkakrotnie powtórzyć zabieg rozgrzewania.
3. Żeliwne naczynia muszą być regularnie natłuszczane olejem spożywczym, co zmniejsza ich podatność na rdzę.
4. Naczyń żeliwnych nie wolno myć w detergentach. Do czyszczenia używamy twardego zmywaka lub drucianej szczotki i ciepłej wody. Nie wolno również myć ich w zmywarce.
5. Aby zwiększyć właściwości nieprzywierające naczynia, należy raz na jakiś czas zakonserwować je solą kuchenną. Sypiemy grubą warstwę soli na patelnię i powoli rozgrzewamy ją do wysokiej temperatury.
6. Żeliwo reaguje z potrawami kwasowymi, zatem nie wolno przechowywać na patelni dań zawierających ocet, cytrynę, pomidora czy też inne kwaśne składniki. Patelnia może odbarwić się, a nasze potrawy przesiąknąć metalicznym posmakiem.
7. Ze względu na niską tolerancję zmian temperatur, mięso, czy też inne potrawy smażone na patelni żeliwnej muszą mieć temperaturę pokojową.

Używania patelni żeliwnej należy się nauczyć. Jej właściwości zmieniają się wraz z częstotliwością używania. Inaczej na ogniu zachowuje się nowa patelnia, a inaczej taka, która z biegiem czasu jest już dobrze zakonserwowana.

Na powierzchni patelni z biegiem czasu wytwarza się warstwa tłuszczu, który ma zadanie konserwować patelnię - nie należy jej zeskrobywać.

Podsumowanie

Patelnie żeliwne mają poważną wadę - szczególnie istotną dla kobiet. Są niezwykle ciężkie. Trudno nimi swobodnie manewrować, nawet silnemu mężczyźnie. Jeśli do wagi patelni dodamy wagę przygotowywanej potrawy, ciężar może być nie do udźwignięcia.

Na rynku dostępne są głównie patelnie żeliwne niepowlekane. Zdarzają się jednak tego rodzaju naczynia z porcelanową emalią która ma za zadanie zwiększyć właściwości nieprzywierające oraz zminimalizować reagowanie żeliwa z kwaśnymi potrawami. Możemy spotkać się z emalią matową bądź błyszczącą. Emalia nie wymaga specjalnego traktowania, ale może pękać pod wpływem wysokiej temperatury.

Ze względu na właściwości żeliwa i zmieniający się z biegiem czasu wygląd patelni nie polecam jej kuchennym estetom.

Cykl powstał przy współpracy z włoskim producentem patelni oraz garnków, marką Ballarini oraz szefem kuchni Aleksandrem Baronem, właścicielem Restauracji Solec 44 w Warszawie