Jak wybrać patelnię? Część 4.1. Materiał: aluminium, żeliwo i stal nierdzewna

W poprzednich częściach poradnika "Jak wybrać patelnię" omówiłem:

Zakup patelni odpowiedniej do rodzaju naszej kuchenki oraz częstotliwości stosowania patelni.
Wybór naczynia ze względu na rodzaj potraw, które najczęściej gotujemy.
Opisałem rodzaje powłok patelni ze względu na ich funkcjonalność, trwałość, kolorystykę i estetykę.

W czwartej części poradnika chciałbym zająć się materiałem, z którego patelnia jest wykonana.

Patelnie aluminiowe

Obecnie najczęściej spotykane na rynku patelnie wykonane są z aluminium. Ma to swoje uzasadnienie. Aluminium jest świetnym przewodnikiem ciepła. Przewodzi ciepło 3 razy lepiej niż żeliwo, 5 razy lepiej niż stal i 9 razy lepiej niż stal nierdzewna. Równo rozprowadza temperaturę w naczyniu, zarówno na dnie, jak i na jego ściankach. Wszystkie powierzchnie naczynia są równomiernie rozgrzane, co zwiększa efektywność gotowania. W naczyniach aluminiowych gotujemy krócej, a przez to bardziej ekonomicznie i energooszczędnie. Patelnie

Aby naczynie spełniało wszystkie nasze oczekiwania, należy wybierać produkty renomowanych producentów. Ważne jest, aby patelnia była wykonana z grubego, wielowarstwowego aluminium - wtedy mamy pewność, ze naczynie nie odkształci się, a ciepło w nim będzie rozprowadzane będzie idealnie równo. Nie dajmy się zwieść niską, promocyjną ceną. Aluminium jest surowcem drogim, zatem dobrej jakości naczynie musi kosztować. Aluminium nie jest podatne na korozję. Dodatkową zaletą patelni aluminiowych jest ich niezwykła lekkość. Łatwo posługiwać się takim naczyniem nawet osobie drobnej postury. Najbardziej praktyczną patelnią jest naczynie aluminiowe z powłoką non - stick. Patelnie takie możemy używać właściwie do wszystkich dań.

Patelnie żeliwne

Patelnie żeliwne to produkt znany nam od zawsze. Cieszyły się opinią patelni niezniszczalnych. Funkcjonowały kiedyś pod nazwą „patelnie cygańskie”, jako że w ich odlewaniu specjalizowali się Romowie. Żeliwo jest to stop żelazowo-węglowy z wysoką zawartością węgla (powyżej 2%). Węgiel zwiększa odporność tego materiału na korozję. Do zalet żeliwa należy jego znakomite przewodnictwo cieplne. Patelnie żeliwne rozgrzewają się bardzo długo, ale też świetnie akumulują ciepło. Powierzchnia naczynia nagrzewa się równomiernie, co ułatwia smażenie. Naczynia żeliwne świetnie nadają się do powolnego duszenia, gotowania, a także do smażenia mięs.

Patelnie żeliwne są niezwykle trwałe. Mogą nam służyć przez całe życie, pod warunkiem, że umiemy się nimi posługiwać i prawidłowo je konserwujemy. Do zasad konserwacji takiej patelni należy nie używanie detergentów, regularne natłuszczanie, czyszczenie szczotką i wodą, przepalanie jej solą kuchenną dla zwiększenia właściwości nieprzywierających. Ciekawą cechą patelni żeliwnych jest fakt, że przy smażeniu przedostają się do potraw minimalne ilości związków żelaza. W żaden sposób nie szkodzą naszemu zdrowiu, a wręcz przeciwnie. Smażenie na takiej patelni pokrywa niedobór żelaza w organizmie.

Materiał ten ma też kilka minusów. Jest bardzo wrażliwy na szok termiczny. Patelnie żeliwne należy powoli rozgrzewać na niewielkim ogniu. Również wystudzenie musi nastąpić samoistnie (nie pod zimną wodą!). Gwałtowne ochłodzenie takiej patelni może powodować jej uszkodzenie, a nawet pęknięcie. Naczynia żeliwne wymagają szczególnej konserwacji oraz umiejętności posługiwania się nimi. I jeszcze jeden minus - szczególnie istotny dla kobiet. Patelnie żeliwne są niezwykle ciężkie. Trudno nimi swobodnie manewrować, nawet silnej osobie. Na rynku dostępne są głównie patelnie żeliwne niepowlekane, ale zdarzają się również tego rodzaju naczynia z emalią, która ma za zadanie zwiększyć właściwości nieprzywierające.

Stal nierdzewna

Kiedyś twierdzono, że naczynia ze stali nierdzewnej są najlepszym rozwiązaniem na do każdej kuchni, a szczególnie dla profesjonalistów. Nie przeczę, że naczynia stalowe, szczególnie garnki, mają swoje zalety. Niemniej jednak, w epoce udoskonalonej produkcji naczyń aluminiowych oraz nowoczesnych powłok non-stick, stal nierdzewna straciła na swoim znaczeniu. Do niezaprzeczalnych zalet naczyń stalowych należy ich niezwykła trwałość i odporność na uszkodzenia mechaniczne. Jest to bardzo twardy materiał, niepodatny na odkształcanie. Jak sama nazwa wskazuje, naczynia te są odporne na korozję. Cynkowana stal nierdzewna nie wchodzi również w reakcję z potrawami. Dużym plusem naczyń stalowych jest również ich estetyka – przy minimum wysiłku wyglądają ładnie w każdej kuchni.

Patelnie

Niestety, materiał ten ma też swoje wady. Stal jest słabym przewodnikiem ciepła. Patelnie nie nagrzewają się równomiernie.

Naczynia te lepiej sprawdzają się w przypadku obróbki cieplnej, gdzie temperatura pochodzi z wody - czyli w gotowaniu.

Do stali nierdzewnej szybko przywierają potrawy podczas smażenia. Trzeba wiedzieć, jak odpowiednio rozgrzać taką patelnię i ile użyć tłuszczu, aby dania nie przyklejały się do jej powierzchni. Patelnia stalowa wymaga pewnej wprawy i doświadczenia w jej używaniu.

Na rynku są również dostępne naczynia stalowe z powłoką nieprzywierającą, ale rzadko można je spotkać. Minusem naczyń stalowych jest również ich waga. Naczynia stalowe są trzy razy cięższe od aluminiowych o identycznych wymiarach.

Pozostałe materiały, używane do produkcji patelni omówię w kolejnych częściach poradnika: